ဖလုိရုိက္ေဆး-အက်ိဳးေက်းဇူးႏွင့္အႏၱရာယ္မ်ား
ဖလုိရုိက္ဓာတ္ဟာ သြားပုိးစားေရာဂါကာကြယ္ေပးတာကုိေတြ႕ရွိခဲ့ျပီး၊ အသုံးျပဳလာတာ ႏွစ္ ၆၀ေက်ာ္ခဲ့ပါျပီ။
ဖလုိရုိက္ဓာတ္ရဲ႕အာနိသင္ေတြကေတာ့...
၁-သြားေတြျဖစ္ထြန္းၾကီးထြားေနခ်ိန္
(သြားမေပါက္မီ) သာမက၊ ေပါက္ျပီးသားသြားကုိပါ၊
ပုိမာေက်ာျပီးအက္စစ္စားဒဏ္ခံႏုိင္တဲ့ (fluoroapatite) ဓာတ္ျဖစ္ေပၚေစျခင္း
၂-သြားအေပၚယံလႊာမွာ ထုံးဓာတ္ပုိ႔ခ်မာေက်ာမွဳကုိအားေပးျခင္း
၃-သြားပုိးစားေရာဂါျဖစ္ေစတဲ့ဘက္တီးရီးယားပုိးမႊားမ်ားရဲ႕ဇီ၀ျဖစ္စဥ္မွာ အေရးပါတဲ့ဓာတ္ကူပစၥည္းအင္ဇုိင္းကုိ ဟန္႔တားေပးျခင္း
တုိ႔ျဖစ္ပါတယ္။
သြားပုိးစားေရာဂါဟာ
ကမၻာတလႊားလူအမ်ားအျပားမွာျဖစ္ပြားတဲ့ျပႆနာျဖစ္တာမုိ႔ အေရးၾကီးတဲ့
လူထုက်န္းမာေရးဆုိင္ရာျပႆနာ (public health problem) ျဖစ္ေနျပီး၊
ေရာဂါမျဖစ္ခင္ၾကိဳတင္ကာကြယ္တဲ့ primary prevention လုပ္ရာမွာ
ဖလုိရုိက္ဓာတ္ကအေရးပါလွပါတယ္။
သဘာ၀ေသာက္သုံးေရထဲမွာဖလုိရုိက္ဓာတ္ပါေလ့ရွိေပမယ့္
ကမၻာ့ေနရာေဒသကုိလုိက္ျပီး ပါ၀င္တဲ့ပမာဏအနည္းအမ်ားကြာပါတယ္။
ေရထဲမွာဖလုိရုိက္ဓာတ္ပါ၀င္မွဳနည္းျပီး၊
ဖြံ႕ျဖိဳးတုိးတက္တဲ့ႏုိင္ငံတခ်ိဳ႕မွာ အမ်ားသုံးေသာက္သုံးေရထဲ
ဖလုိရုိက္ဓာတ္ခတ္ျပီး၊ လူအမ်ားအျပားကို ဖလုိရုိက္ဓာတ္ရဲ႕အာနိသင္ကုိရေစတဲ့
ထိေရာက္တဲ့နည္းလမ္းကုိသုံးေနၾကပါတယ္။ တခ်ိဳ႕လည္း
ဖလုိရုိက္ပါတဲ့ေရသန္႔ဘူးေတြထုတ္လုပ္တယ္။
ဒီလုိဖလုိရုိက္ဓာတ္ထည့္ထားတဲ့ေရေၾကာင့္ႏုိင္ငံေပါင္း၆၀ေက်ာ္က
လူသန္းေပါင္းမ်ားစြာဟာ၊ သြားပုိးစားေရာဂါကာကြယ္တဲ့အက်ိဳးေက်းဇူးရေနတယ္လုိ႔
အေမရိကန္သြားဘက္ဆုိင္ရာအသင္းကထုတ္ျပန္ထားပါတယ္။
ဖလုိရုိက္ဓာတ္ပါတဲ့ေရေသာက္ျခင္းအားျဖင့္ သြားပုိးစားေရာဂါကုိ
၆၀%အထိေလ်ာ့နည္းေစပါတယ္။
ဖလုိရုိက္ဓာတ္ပါတဲ့ေရေသာက္တာအျပင္တျခားနည္းလမ္းေတြနဲ႔လည္း ဖလုိရုိက္ဓာတ္နဲ႔သြားပုိးစားေရာဂါကာကြယ္ႏုိင္ပါတယ္။
ဖလုိရုိက္ပါတဲ့ႏြားႏုိ႔၊
အစားအစာ၊ ဖလုိရုိက္ေဆးျပားစားသုံးျခင္း၊ ဖလုိရုိက္ဓာတ္ပါတဲ့သြားတုိက္ေဆး၊
ငုံေဆးမ်ားသုံးျခင္းနဲ႔ ေဆးခန္းမွာ သြားဆရာ၀န္က
ဖလုိရုိက္ဓာတ္သြားေပၚသုတ္လိမ္းေပးျခင္းတုိ႔ျဖစ္ပါတယ္။
ဖလုိရုိက္ဓာတ္ဟာလည္းေဆးတမ်ိဳးျဖစ္ပါတယ္။
ေဆးလုိ႔ဆုိလုိက္တုိင္း ေကာင္းက်ိဳးအျပင္ side effects
လုိ႔ေခၚတဲ့မလုိလားအပ္တဲ့ေဘးထြက္ဆုိးက်ိဳးေတြက
အေျခအေနေပၚလုိက္ျပီးဒြန္တဲြပါေနပါတယ္။
ဖလုိရုိက္ဓာတ္လြန္ကဲျခင္းရဲ႕ဆုိးက်ိဳးအႏၱရာယ္ေတြကေတာ့...
၁-အသက္အႏၱရာယ္ (၅mg/kg body weight ပမာဏကုိယ္ထဲ၀င္သြားရင္ အသက္အႏၱရာယ္ရွိပါတယ္။ )
၂-အရုိးမ်ားေပ်ာ့ေစ၊ က်ိဳးလြယ္ေစျခင္း
၃-သြားမ်ား fluorosis ေခၚ သြားမာေက်ာမွဳ၊ အေရာင္၊ တည္ေဆာက္ပုံမ်ားေျပာင္းလဲေစျပီး၊ သြားမ်ားျမန္ျမန္ပ်က္စီးေစျခင္း

dental
fluorosis အေပ်ာ့စား (ျမန္္မာအရပ္ထဲမွာေတာ့
သြားပြင့္တယ္-ဆုိျပီးေျပာၾကပါတယ္။ ဒီလုိမ်ိဳးသြားျပႆနာရွိတဲ့
ကၽြန္ေတာ္ေတြ႕ဖူးတဲ့သူေတြေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားျမင္းျခံဘက္မွာၾကီးတဲ့သူေတြျဖစ္ေနပါတယ္။
ျမန္မာျပည္မွာေရထဲကဖလုိရုိက္ဓာတ္စစ္ထားတဲ့စစ္တမ္းရွိမရွိမေသခ်ာလုိ႔
အတတ္ေတာ့မေျပာႏုိင္ပါဘူး)

dental fluorosis အလတ္စား (သြားအေရာင္၀ါက်င္)

dental fluorosis အဆုိးဆုံး (ေၾကြလႊာမ်ားအလုိလုိပဲ့ထြက္ေကၽြက်ပါတယ္)
ဒီလုိအႏၱရာယ္ေတြေၾကာင့္
ဖလုိရုိက္ဓာတ္ပါတဲ့ေရသန္႔ျဖည့္စြက္ေသာက္မယ္ဆုိရင္ေတာင္၊ ကုိယ္ေနတဲ့အရပ္က
သဘာ၀ေရထဲမွာ ဖလုိရုိက္ဓာတ္ဘယ္ေလာက္ပါေနလဲ၊ အထူးေသာက္ဖုိ႔လုိမလုိ
စိစစ္ရပါတယ္။ သဘာ၀ဖလုိရုိက္ဓာတ္ပါ၀င္မွဳမ်ားျပီး
fluorosisျဖစ္တဲ့ေနရာေတြကုိေျမပုံမွာျပထားပါတယ္။
ေနာက္တစ္ခုက
ကေလးေတြကုိ ဖလုိရုိက္ေဆးျပားတုိက္ေကၽြးတာမွာသတိထားဖုိ႔ျဖစ္ပါတယ္။
သြားဆရာ၀န္နဲ႔မတုိင္ပင္ဘဲ ကုိယ့္သေဘာနဲ႔ကုိယ္ ကေလးကုိေဆးမတုိက္ပါနဲ႔။
ေဆးပမာဏက ကေလးအသက္ေပၚမူတည္ျပီး ထိန္းညွိသြားရပါတယ္။
၆လကေန
၂ႏွစ္ၾကားကေလးေတြကုိ တေန႔ ၀.၂၅ mgထက္ပုိမတုိက္သင့္ပါဘူး။ ၂ႏွစ္အထက္ကုိေတာ့
၀.၅ မီလီဂရမ္၊ ၅-၆ႏွစ္ကေလးေတြကုိ
၁မီလီဂရမ္တုိက္ႏုိင္တယ္လုိ႔ညြန္ၾကားထားပါတယ္။ (ဗဟုသုတအျဖစ္ပါ)
သုေတသနတခုအရ၊
အသက္၆ႏွစ္မတုိင္မီမွာ ဖလုိရုိက္ေဆးေသာက္လာခဲ့ၾကတဲ့ကေလးေတြ fluorosis
ျဖစ္ဖုိ႔အလားအလာမ်ားတယ္လုိ႔ဆုိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္သြားဆရာ၀န္မ်ားဟာလည္း
ကေလးရဲ႕သြားနဲ႔ခံတြင္းသန္႔ရွင္းမွဳအေျခအေန၊
သြားပုိးစားေရာဂါျဖစ္ႏုိင္ေျခမ်ား-နည္း၊ စတဲ့အခ်က္ေတြေပၚမူတည္ျပီး
တကယ္လုိအပ္လြန္းမွသာ ကေလးကုိဖလုိရုိက္ဓာတ္တုိက္ေစသင့္ပါတယ္။
ဖလုိရုိက္ဓာတ္ပါတဲ့သြားတုိက္ေဆးေတြသုံးတာနဲ႔လည္း
သြားပုိးစားေရာဂါကုိထိထိေရာက္ေရာက္ကာကြယ္ႏုိင္တယ္ဆုိတာ
အရင္ပုိ႔စ္ေတြမွာေျပာခဲ့ျပီးပါျပီ။ သတိထားရမွာက အဲလုိထိေရာက္မွဳရွိေအာင္
သြားတုိက္ေဆးထဲမွာ ဖလုိရုိက္ဓာတ္အမ်ားၾကီးထည့္ထားရပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္မေတာ္တဆျဖစ္ျဖစ္၊ တမင္ျဖစ္ျဖစ္မ်ိဳခ်မိရင္ ေစာေစာကေျပာတဲ့
ေဘးထြက္ဆုိးက်ိဳးေတြရဲ႕အႏၱရာယ္ခံစားရမွာျဖစ္လုိ႔ ကေလးေတြကုိ ေဆးထည့္ေပးရင္
ပဲျပဳတ္လုံးေသးေသးပမာဏဘဲထည့္ေပးဖုိ႔ သြားတုိက္ေဆးကုိမမ်ိဳခ်ေစဖုိ႔
သတိေပးဖုိ႔ကုိ ထပ္ျပီးအၾကံျပဳလုိက္ပါတယ္။
(မMaemieရဲ႕ေမးခြန္းကုိဒီပုိ႔စ္နဲ႔ေျဖလုိက္ပါတယ္ခင္ဗ်ာ။ ကေလးေသာက္ေနရတဲ့ပမာဏနည္းနည္းမ်ားေနတယ္လုိ႔ထင္ပါတယ္)
ကုိးကား-Fluoride supplements useful but increase the risk of mild fluorosis
Ismail AT, Bandekar RE. Fluoride supplements and fluorosis: a meta-analysis. Community Dent Oral Epidemiol 1999;
27: 48-56